Doc.gr
Posted: Tuesday, 08 October 2013
ΕΙΣΑΓΩΓΗ  
Ο όρος ατοπία προέρχεται από την ελληνική λέξη άτοπος που σημαίνει παράξενος – ασυνήθιστος. Πρόκειται για υπερευαισθησία του οργανισμού σε διάφορα ερεθίσματα (αλλεργιογόνα) του περιβάλλοντος. Στα ατοπικά νοσήματα περιλαμβάνονται η αλλεργική επιπεφυκίτιδα και ρινίτιδα, το βρογχικό άσθμα, η κνίδωση και η ατοπική δερματίτιδα.
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια οξεία, υποξεία ή χρόνια υποτροπιάζουσα δερματοπάθεια, που εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία και χαρακτηρίζεται από ποικιλία βλαβών και έντονο κνησμό .  
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ  
Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες , η συχνότητα εμφάνισης της ατοπικής δερματίτιδας μετά τα δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έχει αυξηθεί σημαντικά.  Στο 90% των ασθενών πρωτοεμφανίζεται πριν τα πέντε έτη, ενώ τα κορίτσια  προσβάλλονται λίγο συχνότερα σε σχέση με τα αγόρια. Το νόσημα άρχισε να ανθεί με την εμφάνιση του φαινομένου της αστυφιλίας, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τις αλλαγές κλίματος και την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων.
         
Τα τελευταία δέκα χρόνια διερευνάται  ο ρόλος της περιόδου κύησης, της ενδομήτριας  ζωής, των λοιμώξεων σε βρεφική ηλικία, της έκθεσης του βρέφους σε αλλεργιογόνες ουσίες, της μόλυνσης του περιβάλλοντος, αλλά και της ποιότητας της τροφής που καταναλώνεται.
Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, πάνω από 70% των ασθενών έχουν ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικής ρινίτιδας, πυρετού από χόρτο ή άσθματος, ενώ 30-50 % των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα παρουσιάζουν άσθμα και/ή πυρετό από χόρτο αργότερα στη ζωή.     
ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  
Υπάρχουν τρία κλασσικά στάδια ατοπικής δερματίτιδας με χαρακτηριστική κατανομή των βλαβών: Α) Στη βρεφική μορφή (εμφανίζεται μετά το δεύτερο μήνα) το δέρμα είναι ερυθρό, με υγρές βλάβες (βγάζουν υγρό), που εντοπίζονται συνήθως στο πρόσωπο, στο κεφάλι και στις εκτατικές επιφάνειες των άκρων. Β)Στην παιδική μορφή ατοπικής δερματίτιδας (2-12χρ),οι βλάβες απαντούν συμμετρικά στην πρόσθια κνήμη, στους αστραγάλους, στην οπίσθια επιφάνεια των γονάτων, στην εσωτερική πλευρά των αγκώνων, στους καρπούς και στο λαιμό. Γ) Στους ενήλικες παρατηρείται προσβολή των καμπτικών επιφανειών  αλλά και των εκτατικών, στις περισσότερο επίμονες περιπτώσεις, της κεφαλής, των βλεφάρων, του λαιμού και της ραχιαίας επιφάνειας των χεριών. Eπίσης, παρατηρείται έντονη ξηρότητα, με κατά τόπους λύσεις της συνέχειας του δέρματος. Ο κνησμός είναι  βασανιστικός και στα τρία στάδια, οδηγεί σε έντονο ξύσιμο με κίνδυνο  επιμόλυνσης των βλαβών.    
Πολύ συχνά σε άτομα με ατοπική προδιάθεση εκτός από τον κνησμό παρατηρείται έντονη ξηροδερμία, ξηρά, σκασμένα χείλη, λευκές κηλίδες στο πρόσωπο κυρίως, έντονη γράμμωση σε παλάμες και πέλματα, κόκκινο και πρησμένο δέρμα γύρω από τα μάτια.
         
Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα έχει παρατηρηθεί ότι είναι επιρρεπείς  σε δερματικές λοιμώξεις , οι οποίες οξύνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση έτσι προσβάλλονται πολύ συχνότερα από ιούς, (έρπη, θηλώματα, μυρμηκίες, μολυσματική τέρμινθο), μικρόβια (χρυσίζων σταφυλόκοκκο, στρεπτόκοκκο κλπ), παράσιτα, μύκητες. 
   
ΘΕΡΑΠΕΙΑ            
Ιδανική θεραπεία δεν υπάρχει παρά το γεγονός, ότι κυκλοφορούν πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα , που δρουν, όμως, παρηγορητικά. Μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων (κνησμό), τη διάρκεια αλλά και τη συχνότητα των εξάρσεων ενώ δεν οδηγούν σε οριστική ίαση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρωτογενή πρόληψη.          
Συνιστάται αποφυγή έκθεσης σε αλλεργιογόνα ιδιαίτερα κατά την περίοδο της κύησης, να ενθαρρύνεται ο θηλασμός, και  να  αποφεύγεται η πρόωρη κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος, αυγού, αλλά και άλλων αλλεργιογόνων τροφών. Ευεργετική δράση  έχουν τα προβιοτικά, τα οποία ενισχύουν τον εντερικό  βλεννογόνο  και έτσι παρεμποδίζεται η είσοδος αλλεργιογόνων στον οργανισμό.
         
Σπουδαίο ρόλο σε ότι αφορά στην πρόληψη, παίζει ο τακτικός καθαρισμός του χώρου διαμονής με ηλεκτρική σκούπα, η αντικατάσταση της κουβέρτας με πάπλωμα, η απομάκρυνση των χνουδωτών παιχνιδιών και αντικειμένων από το χώρο (φλοκάτες), αλλά και ο συχνός αερισμός. Με τον τρόπο αυτό ελαττώνονται τα ακάρεα, ιδιαίτερα εκείνα της οικιακής σκόνης,  που ενοχοποιούνται  για την εμφάνιση του φαινομένου της ατοπίας. 
Συνιστάται η αποφυγή έκθεσης σε γάτες, σκύλους, κουνέλια, γύρη, σκόνη του αέρα. Τα ενδύματα ιδιαίτερα εκείνα, που ακουμπούν απευθείας στο δέρμα  πρέπει να είναι βαμβακερά ( μάλλινα, συνθετικά και  νάιλον  ερεθίζουν) και να πλένονται σε πλυντήριο, όπου γίνεται τέλειο ξέβγαλμα. Να αποφεύγεται το μαλακτικό (ερεθιστικό).          
Απαραίτητη είναι η υποστηρικτική φροντίδα με μαλακτικά και ενυδατικούς παράγοντες. Το αφρόλουτρο θα πρέπει να είναι ήπιο, χωρίς αλκαλικά, ελαιώδες και πλούσιο σε συστατικά που ενυδατώνουν, αναλιπαίνουν την επιδερμίδα και βοηθούν στη μείωση του αισθήματος του κνησμού. Το κολύμπι σε πισίνα δε θα πρέπει να αποθαρρύνεται αλλά οι ασθενείς  θα πρέπει να ξεβγάζονται αμέσως μετά την έξοδο από το νερό και να ενυδατώνουν το δέρμα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα υπερβολικά πολλά λουτρά ή η παρατεταμένη επαφή με το νερό θα πρέπει να αποφεύγονται. Τα νύχια θα πρέπει να κόβονται συχνά.
         
Στην οξεία φάση και μόνο μετά από σύσταση ειδικού δερματολόγου εφαρμόζονται τοπικά σκευάσματα,  κορτιζονούχα  κυρίως  αλλά  και τοπικοί ανοσορρυθμιστές (αναστολείς  καλσινευρίνης) πάντα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ,ώστε να αποφευχθούν τυχόν παρενέργειες (ατροφία δέρματος, ευρυαγγείες, θυλακίτιδα, ανοσοκαταστολή, καταστολή του μυελού κλπ).
         
Σε σοβαρές περιπτώσεις, που δεν ανταποκρίνονται στην τοπική θεραπεία  χρησιμοποιούνται φάρμακα από το στόμα, όπως αντιισταμινικά για τον έλεγχο του κνησμού, αντιβιοτικά  και αντιμυκητιασικά για την αντιμετώπιση των επιμολύνσεων, συστηματικά κορτικοστεροειδή, ανοσοκατασταλτικά  φάρμακα  όπως μυκοφενολάτη, κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη, ιντερφερόνη-γ, βιολογικοί παράγοντες.
         
Σε κάποιες  περιπτώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς η φωτοθεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία UVB ή UVA-UVB αλλά και η φωτοχημειοθεραπεία .
 
Βιβλιογραφία: 1) Κλινική  δερματολογία  Thomas Fitzpatrick. Richard Johnson . Klaus Wollf. Dick -Suurmond. 2) Dermatology Jean L Bolognia. Joseph L Jorizzo. Ronald  P Rapini      

  • Διάδωσέ αυτό το άρθρο: